Heb je wel eens een wijn gekocht omdat de fles zo mooi was? Of juist laten liggen omdat je het etiket juist erg lelijk vond? Terwijl je de inhoud nog niet eens geproefd had? Dat het uiterlijk van de fles soms doorslaggevender is dan de potentiële smaak, vind ik niet gek. Dit is waarom.
Wie in de winkel twijfelt tussen twee soortgelijke type wijnen, kiest vaak voor de mooiste fles, is mijn ervaring. “Dan ga ik voor die, want die fles vind ik ook leuker”, klinkt het dan. Meestal snel gevolgd door iets als: “Al gaat het natuurlijk om de wijn die erin zit.”
Die laatste zin lijkt dan bijna een beschamend excuus, om te laten weten dat heus wel begrepen wordt dat uitstraling niet zou mogen meewegen. Maar weet je, ik vind het niet meer dan logisch dat het uiterlijk van de fles mede bepalend is voor de uiteindelijke aankoop. Menig –excusez le mot- wijnsnob zou deze onpopulaire mening schoor- en stampvoetend onderuit halen. Het gaat namelijk om wat er in de fles zit, om de kwaliteit, herkomst, smaak etc etc. Ook helemaal waar.
Maar wij mensen zijn nu eenmaal geprogrammeerd om op uiterlijk af te gaan. Zelfs als je probeert eerlijk en objectief te zijn, is er altijd nog die eerste indruk, waar je instinctief op reageert. Dat deden we in de oertijd al. Je kon niet wachten met wegrennen tot die tijger recht voor je neus stond. En als jij in die tijd een Arnold Schwarzenegger-type in berenvel en met ontblootte tanden tegen het lijf liep, wist je in 0.0001 seconde in te schatten dat je het niet van hem ging winnen, en dat je dus de benen moest nemen. Ons brein is erop ingesteld om mensen, dieren, en dus ook producten te categoriseren. En dat gaat behoorlijk basaal: in hokje ‘goed’ en hokje ‘slecht’ bijvoorbeeld.
Het Disney-effect
Zo wordt mooi vaak geassocieerd met goede, positieve eigenschappen. Lelijk wordt gelinkt aan slechte, negatieve eigenschappen. De bekende Disneysprookjes waar we allemaal groot mee zijn geworden, hebben hier een fixe bijdrage aan geleverd. De mooie prinses is ook slim en verstandig. De lelijke heks is onaardig en vals. Dit kun je zelfs doortrekken naar het bedrijfsleven. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ‘mooie’ mensen (lees: met een symmetrisch gezicht, gave huid, en zo zijn er nog een paar kenmerken) sneller worden aangenomen, eerder promoties krijgen en tot wel 20 procent meer verdienen dat hun minder goed bedeelde collega’s. Zelfs als degene met het mooie uiterlijk minder kennis en ervaring heeft dan de concurrent.
Ook op kleuren reageren wij mensen instinctief. Er zijn kuddes marketingmensen die een hele kleurenpsychologie loslaten op het ‘gevoel’ van het bedrijf waar ze voor werken. Geel staat voor spontaniteit en vrolijkheid. Groen wordt geassocieerd met natuur, rust en duurzaamheid. Blauw wordt gezien als een afspiegeling van loyaliteit en stabiliteit. Niet gek dat die laatste kleur populair is in het bedrijfsleven: denk aan merken als Facebook, Linkedin, Bol.com, Coolblue en het voormalige Twitter.
Even terug naar de wijn. Na bovenstaande uitleg is het dus niet zo vreemd dat elk etiket en elke fles, zowel de kleur als de vorm, onmiddellijk een associatie bij je oproept. Let er maar eens op, als je de volgende keer in de winkel komt. Het is ook Piet en Ruben eens overkomen toen ze de Todays Special, een Italiaanse appassimento-wijn, voor het eerst zagen. De koe op het etiket was wel een erg plastische referentie naar de combinatie met steak, en de naam Todays Special paste naar hun mening beter in een fastfoodrestaurant dan in een slijterij. “Deze wijn moet wel écht heel lekker zijn, willen we ‘m in het schap zetten”, klonk er destijds sceptisch aan de proeftafel.
En ja hoor, toen Piet en Ruben proefden (wellicht met hun ogen dicht) konden zij hun vooroordeel loslaten en hun instinct relativeren. De wijn was rijk aan smaak, vol, en met die typische appassimento-zwoelheid waar zoveel mensen gek op zijn. Inmiddels prijkt de Today Special al jaren prominent in het Italiaanse schap, en genieten velen van jullie van deze wijn.
Dus. Een vooroordeel hoeft niet altijd te kloppen, zeker niet als het over wijn gaat. Daarom, om terug te komen op de titel: Never judge a wine by its cover. Al veroordeel ik jou dus niet als je dat wel doet. Over covers gesproken, Ruben: de cover van jouw eigen roman is sinds een paar weken out in the open. En die is prachtig geworden. Alleen daarom zou ik het boek al kopen. Oh nee……. het gaat natuurlijk om de inhoud. Al weet ik inmiddels dat het ook daarmee wel goed zit.
