“Is deze fles wijn echt tien euro waard?” Dit soort vragen wordt ons vaak gesteld in de winkel. Het is een even interessante als ingewikkelde vraag, want de waarde van wijn heeft vele aspecten. Een volledig antwoord op de vraag vergt veel tijd en is dus vaak niet mogelijk in de winkel. Maar in een blog kan dat natuurlijk wel. Dus, schenk uzelf maar een gemakkelijk glas in, dan steek ik van wal!
Momenteel ben ik bezig met het kopen van een huis. Eigenlijk spelen bij de waarde van een wijn dezelfde factoren een rol als bij de waarde van een huis, ervaar ik. Enerzijds heb je objectieve waarden, die vaak ook meetbaar zijn. Bij een huis is het bouwjaar belangrijk, bij wijn is dat het oogstjaar. De gebruikte materialen zijn ook van belang. Waar bij een huis het ene soort hout het andere niet is, is bij wijn een jonge druivenstok niet te vergelijken met een karaktervolle oude stok. Locatie is een derde objectieve factor. Als een huis dichtbij het centrum ligt of in de omgeving van dure huizen, vergroot dat zijn waarde. Op dezelfde manier levert een wijngaard die perfect op de zon is gelegen betere wijnen op. Tenslotte is de staat van onderhoud belangrijk: een keurig onderhouden huis is meer waard, en zo is een wijn waarbij de druiven op een kundige wijze zijn vertroeteld door de wijnmaker ook meer waard.
Naast de objectieve waarden bestaan er subjectieve waarden, en die zijn minstens zo belangrijk. Subjectieve waarden zijn persoonlijk, en dus heel moeilijk meetbaar. Een eerste aspect daarvan is persoonlijke smaak. Zoals je een voorkeur hebt voor een bepaald type huis (bijvoorbeeld met een grote tuin), hebben veel wijndrinkers een voorliefde voor een bepaald soort wijn (bijvoorbeeld van een bepaald druivenras). Hier speelt trouwens niet alleen je persoonlijke voorkeur (subjectieve waarde) een rol, maar ook de voorkeur van je sociale omgeving (sociale waarde). Toen ik nog op de universiteit in Nijmegen werkte, hoorde je bijvoorbeeld een doorleefde karakteristieke woning te betrekken in het centrum of in het hippe Nijmegen-Oost. Met een dertien-in-een-dozijn woning in de jaren zestig wijk Dukenburg kon je niet aankomen bij je collega’s. Zo ook met wijn: bepaalde wijnen zijn hip, die hoor je te drinken! Tenslotte kun je betoverd raken door de magie van een plek of wijn. Het appartement dat ik op het oog heb, ligt in het levendige centrum van de stad, maar kijkt tegelijkertijd uit over een rustig stadsparkje. Het is niet in euro’s uit te drukken wat die bijzondere sfeer mij waard is! Zo ook voor wijn. Voor velen brengt het kopen van een Chianti een geestelijke reis op gang naar het magische Toscane, vol zonnige vakantieherinneringen. Die magie doet de waarde van die wijn stijgen voor deze mensen.
Terug naar die wijn van tien euro. Is die dat bedrag echt waard? Dat blijft een moeilijke vraag. De objectieve waarde zou je in geld kunnen uitdrukken, al is dat nog best een hele klus. Voor de subjectieve waarde is een vertaalslag naar geld eigenlijk onmogelijk. Daar geldt: wat de gek ervoor geeft. Het antwoord op de vraag is dus vrij onbevredigend: we kunnen slechts gedeeltelijk bepalen welk bedrag een bepaalde wijn waard is.
Om het onbevredigende gevoel wat weg te nemen bij u, zal ik in de blog van volgende maand wat dieper ingaan op de objectieve waarde van wijn, om zo het verschil tussen een vijf euro en een tien euro wijn toch meer tastbaar (en proefbaar!) te maken. Maar nu eerst een huis kopen. Ik kijk nu al uit naar de fles die ik zal opentrekken nadat de deal beklonken is: dat is deze gek wel een mooie fles Barolo waard!
Ruben